Wat schreef de pers over STEL ?

• Den Haag Centraal 26 Apr 2024 ‘De wereld even stilzetten’

  ‘DE WERELD EVEN STILZETTEN’

  door Eric Korsten

  Firma MES speelt nieuwe ‘Van Wieringen’:

  Hannah van Wieringen wist de laatste jaren de aandacht op zich te vestigen als veelbelovend toneelschrijfster en bewerker van toneelteksten. eind vorig jaar publiceerde ze haar eerste roman. Nu heeft Firma MES de talentvolle schrijfster voor zijn nieuwe productie SCHREEUW aan zich weten te binden.

  ‘In zijn zwemgoed stond de kleine jongen donkere plekken op het warme asfalt te lekken’. Zo luidt de heerlijke openingszet van Hannah van Wieringen (1982) in haar vertelling De kermis van Gravezuid. En, verderop in een van de andere elf hoofdstukken: ‘In knipperend kermislicht, schuin boven haar, net iets verder het schuurtje in, hing het slappe lichaam van de vrouw van de oude kroegbaas. Aan de ketting voor de roeibootjes hing Geesje, als aan een grijparm, als een knuffelprijs. Als een knuffelprijs hing ze in het roze, rode en gele kermislicht zachtjes heen en weer te wiegen, piepend aan de ketting.’ Van Wieringen beschrijft in haar prozadebuut op beklemmende en vervreemdende toon en bijna anatomische maar poëtische wijze een geïsoleerde gemeenschap in de weerspannige ‘kop’ van Noord-Holland, terwijl daar verwachtingsvol het kermisweekend van 1994 op springen staat. Elk hoofdstuk op zichzelf, als waren het aaneengeschakelde eenakters, maar vormen ze samen toch een min of meer onlosmakelijk geheel. Zo zoomt ze in op een jongetje dat wil duiken daar waar het verboden is, op een jonge dorpsonderwijzeres in de rouw en op een groepje jongens dat oog in oog komt te staan met een man die zich heeft verkleed als vrouw. Alle personages hebben een doel voor ogen, hoe klein dat op zichzelf ook is. Het leven uit een dag. In veel lijkt de literaire inslag van haar roman annex raamvertelling op daverende voorbeelden als James Joyce (Ulysses), Dylan Thomas (Onder het melkwoud) en Beckett (First Love). Dat zijn niet de minste hogeremachtsvergelijkingen.

  “Schrijven begint heel jong met lezen en na lezen komt nadoen”, vertelt de in Amsterdam woonachtige schrijfster. “Veel later begint het echte werk: luisteren naar wat je zelf te zeggen hebt en dat vertalen in je werk”. Voor haar opvallende, wat weerbarstige romandebuut werd ze meteen genomineerd voor de Opzij Literatuurprijs en verscheen de titel op de ‘longlist’ voor de Gouden Boekenuil 2013.

  Afkomst verloochent zich evenwel niet: Hannah van Wieringen kreeg de laatste jaren vooral bekendheid als uiterst getalenteerd, veelbelovend toneelschrijfster en bewerker van toneelteksten ([in] Koud Water, Oostpool) wist zij de aandacht zeer op zich te vestigen. Met het ongrijpbare en onnavolgbare Er moet licht zijn (bij Toneelgroep Oostpool, 2010) bijvoorbeeld, met teksten voor theatermaker Dries Verhoeven, en, onder meer, met het compromisloze, schokkende Watjeflikkersdam (Likeminds, 2011).

  Niet dat ze als ‘romancière’ met haar romandebuut ook maar een greintje van haar status als toneelschrijfster heeft ingeleverd, want de Haagse zich ‘firma’ noemende theatergroep MES heeft de talentvolle schrijfster voor haar nieuwe productie aan zich weten te binden. SCHREEUW heet deze nieuwe voorstelling, die eind mei in première gaat. We zien op papier en op toneel drie bloedzenuwachtige gasten vijf minuten voor een tv-optreden in een wachtruimte, terwijl een uitzinnig publiek zich in de studio verwachtingsvol opmaakt voor het begin van de uitzending. Het zijn drie personen voor wie het begrip ‘aandacht’ beroepshalve van belang is: een halfzachte actrice, een zich aan de buitenkant ongevoelig tonende raspoliticus, en een compromisloze journalistiek commentator. Hannah: “Dit stuk gaat over aandacht vragen, geven en krijgen, over hoe wij er op een bepaalde manier verslaafd aan raken. SCHREEUW laat in drie onderling verband houdende caleidoscopische delen de mechanieken zien die schuilgaan achter het fenomeen aandacht. SCHREEUW gaat deels over de jachtigheid van ons bestaan, over de tot ‘ADHD’-proporties verworden wereld met een DWDD-achtige media-aandacht in louter ‘soundbytes’ ”, verklaart Van Wieringen. En over hoe moeilijk het is jezelf nog te verstaan in die wereld. “Het verhaal van de ‘Damschreeuwer’ kwam in de gesprekken met MES steeds terug. Zijn schreeuw tijdens de dodenherdenking van twee jaar geleden had misschien beter met een troostende arm beantwoord kunnen worden dan met paniek. Makkelijker gezegd dan gedaan. Voor mij kan ht theater in ieder geval een plek zijn waar we kunnen laten zien en inzien wat er om ons heen gebeurt. Ik vind het mooi dat de theaterzaal een soort laboratorium kan zijn waar je de wereld even stil zet, er bepaalde elementen uit naar voren kunt halen en er dan rustig op kunst reflecteren.”

  “Het is een magische denkruimte”, verklaart ze haar fascinatie voor toneel. Ze herinnert zich, omstreeks haar dertiende, bij Toneelgroep De Trust Hamlet en De Kersentuin gezien te hebben, met onder meer Halina Reijn. “Min of meer een doorbraak”. Ze toog daarop naar de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, waar ze haar voorliefde voor toneelschrijven volgde, die, zoals ze zelf beweert, voortkomt uit ‘de liefde voor het gesproken woord, de fysiek gemaakte taal’. De stap was niet vanzelfsprekend want ze opteerde allereerst voor een bestaan als archeologe. De voorliefde voor taal en spelen met taal is haar ingegoten door haar moeder. “Zij leerde me lezen ver voordat ik naar school ging. Taal is altijd mijn voertuig geweest. Ik vind het leuk om de stemmen van personages te laten spreken. Ik werk in het geval van een toneeltekst graag erg nauw samen met de regisseur en de toneelgroep die mij vraagt iets voor hen te schrijven. Je probeert je hun thematieken eigen te maken, je daarmee te vullen en na alle gesprekken ga je in eenzaamheid zitten schrijven. Dan ga je die personages belichamen, naar hen luisteren en ook niet alles geloven natuurlijk, wat ze dan tegen je zeggen. En dan moet je weer terug met wat je hebt bedacht, dan ga ik altijd een beetje dood, dat is altijd eng, die eerste lezingen.”

  In de nabije toekomst volgen vooral meer proza en poezieprojecten. “Nu eerst de poëziebundel, en er volgt ook weer een bewerking in samenwerking met Toneelgroep Oostpool. Toneelambities koestert ze voorzeker: “Een modern, grootstedelijk familie-epos, zoals Cunninghams (in) Koud Water, zo formuleert ze haar hartsverlangen. “Er wacht nog zoveel werk! Ik vertrek allereerst drie maanden naar Berlijn om dat alles eens rustig op te zetten”.

• ThePostOnline 26 Apr 2024 Firma MES zet herkenbare situatie op de planken

  FIRMA MES ZET HERKENBARE SITUATIE OP DE PLANKEN

  door Ingelise de Vries

  STEL, over tegengestelde wensen, praktische ongemakken en de onmogelijkheid van samen dromen. De tagline is meteen ook de beste samenvatting van het stuk STEL dat op dit moment wordt gespeeld door Firma Mes. STEL tourt op dit moment door Nederland.

  Firma MES is hét jonge theatergezelschap uit Den Haag. De voorstellingen zijn herkenbaar voor een jong publiek, het gezelschap maakte onder andere de voorstelling VOLG, gebaseerd op sms’jes uit een gevonden telefoon, en schreven Hanna Bervoets en Hannah van Wieringen in opdracht van Firma MES nieuwe toneelteksten. Dit theaterseizoen komen ze met een vernieuwde versie van hun eerder gespeelde stuk STEL.

  Relatietherapie
  Afgelopen jaar zijn alle leden van het kleine toneelgezelschap Firma MES samen gaan wonen met hun geliefden. Gebaseerd op eigen ervaringen, afgewisseld met geschreven scenes voeren ze nu STEL op, over verschillende koppels samen in een nieuw huis. Een soort therapie: de koppels moeten elkaar observeren maar mogen niet over elkaar oordelen. Dit sociale experiment zou ervoor moeten zorgen dat ze beter op hun eigen relatie kunnen reflecteren. Dat werkt voor de koppels op twee verschillende manieren.

  Het fijne van STEL is dat de bezoeker naar relatief herkenbare personages zit te kijken. Een getergde schrijver met een verschrikkelijke jeugd die hij probeert te verbloemen en zijn vriendin, een hyperactief hipstermeisje dat tederheid tekort komt maar toch bij hem blijft. Het andere stel is totaal wat anders: hij is een optimistische, ondernemende jongen terwijl zijn bang lijkt voor alles en vastigheid zoekt. Ondanks alles zijn de koppels gek op elkaar en beleven ze hun relaties op totaal verschillende wijze.

  Bijzondere setting
  Het toneelstuk is gespeeld in een bijzondere setting: er is geen conventioneel podium. Het publiek zit in de huiskamer waar het hele verhaal zich afspeelt. Een huiskamer, houtsnippers op de grond en een gordijn op de achtergrond, meer is het niet. Meer is ook niet nodig, het publiek is al op de koffie en de bank van de spelers zijn de stoelen op de eerste rij.

  Door de onconventionele setting duurt het ook even voor de bezoeker, zeker de bezoeker die niet in de huiskamer zit, achterin staan de gewone stoelen, goed in het verhaal zit. Wanneer iedereen zit, duurt het ook even voordat de acteurs met hun verhaal beginnen. Ze bouwen de spanning op, iets dat nét te lang duurt waardoor de concentratie alweer vervlogen is naar een ander punt van de zaal om te kijken waar de acteurs vandaan gaan komen.

  Maar, toegegeven, als de acteurs eenmaal zijn begonnen, komt de bezoeker in een enorm intiem gezelschap terecht waar er door de krochten en in de meest vuile plekjes van een relatie en de hoofdpersonen wordt gekropen.

  Improvisatievermogen
  Die krochten en de meest vuile plekjes maken STEL een confronterend stuk. Herkenbare dingen die je misschien normaal gesproken verborgen houdt in een relatie, worden ineens uitgesproken. Gebeurtenissen of karaktereigenschappen die iemand soms nooit aan iemand anders zal laten merken, komen naar voren. Ironisch ook: terwijl sommige dingen wat pijnlijk zijn voor het publiek, zit het probleem ‘m bij de hoofdpersonen toch vooral in een gebrek aan communicatie en het niet eerlijk zijn tegenover of dromen en wensen voor tegenover elkaar. De acteurs weten op de meeste momenten die gevoelige plekken voortreffelijk te raken. Zo nu en dan wordt het wat overdreven in acteerspel, waardoor de herkenbaarheid ineens wegvalt. Een te harde lach of een overdreven verleidingstruuk.

  Dat de acteurs op elkaar zijn ingespeeld, wordt al snel duidelijk. De koppels wisselen elkaar af in dialoog. De avond dat ThePostOnline aanwezig was, begint het eerste koppel al veel te snel aan het dialoog. Waarop de vrouwelijke helft uit het tweede koppel reageert met ‘Ho, wacht even, ik was nog niet klaar,’ en vervolgens haar tirade vervolgt. De acteurs geven geen kik, niets wijst erop dat er iets misgaat. Tot het dialoog dat te vroeg werd ingezet opnieuw werd ingezet en met dezelfde zin begint.

  Het toneelstuk is kort, het duurt slechts een uurtje, maar door de sterke dialogen, de herkenbaarheid en het minimalistische decor waardoor de focus volledig op de dialogen kan worden gelegd, zeker de moeite waard om toch te gaan zien. De confrontatie gecombineerd met de sterke dialogen en goede acteurs, maakt dat je er na afloop nog wel even over nadenkt.

• ZuidWesterkrant 09 Oct 2013 Firma MES: samen met het publiek theater maken

  FIRMA MES: SAMEN MET HET PUBLIEK THEATER MAKEN

  door Mark Kalsbeek

  “Ja, ik kom uit Den Haag Zuid West, Moerwijk om precies te zijn”, zegt Roos Eijmers, één van de spelers van het jonge, Haagse theatergezelschap Firma MES. Op woensdag 16 en donderdag 17 oktober is het gezelschap (dat naast Roos uit Lindertje Mans, Daan van Dijsseldonk, Thomas Schoots en gastacteur Justus van Dillen bestaat) terug in Den Haag met de gloednieuwe voorstelling STEL in Theater Dakota.

  “Het is alweer onze zesde voorstelling”, vertelt Daan. “We speelden STEL echter al wel eerder op locatie in New Babylon, maar deze nieuwe theaterversie is zo anders dat, als bezoekers het al hebben gezien, ze gewoon nog een keer kunnen komen”. “De situatie is al heel anders”, zegt Thomas Schoots, regisseur van Firma MES. “In de locatievoorstelling ging het over twee koppels op hun eerste dag samen in een nieuw huis. Nu in deze versie gaan twee koppels een weekend weg. Een soort relatietherapie. Het gaat veel meer over ‘hoe stellen communiceren’ en herkenbare mechanismen”.

  ¨Roos viel al op jonge leeftijd voor het acteervak. “Vanaf mijn zevende zat ik bij jeugdtheaterschool Rabarber. Vanuit Moerwijk ging ik naar toneelschool Maastricht”. In Maastricht woonden de meeste Firma MES-ers bij elkaar in huis. Toeval dat STEL over samenwonen en samenleven gaat? “Ja, eigenlijk wel”, zegt Thomas, die ook in het Maastrichtse huis woonde. “We waren al bezig met het stuk STEL toen we ons realiseerden dat we én met elkaar hadden samengewoond én toevallig ook net dat jaar allemaal gingen samenwonen met onze geliefden”. Roos en Daan (ook in het ‘echte’ leven een stel) weten inmiddels wat samenwonen is. “De DVD-collectie van Daan is echt té groot. Die moet het huis uit. Ik probeer weleens wat te verstoppen, maar het lukt nog niet echt”. Daan op zijn beurt baalt van de handdoekhaakjes van Roos. “Dat zijn niet eens haakjes, dat zijn pinnetjes uit de muur, waar direct alles vanaf valt”. Zijn dat de dingen die terugkomen in het stuk? “Nee”, aldus Daan, “daar gaat het niet om. Het gaat om hoe mensen in een relatie met elkaar omgaan. Het is een toegankelijke, herkenbare en positieve voorstelling. En dichtbij: een deel van de bezoekers zit op het podium dicht op de spelers. Spannend voor publiek én acteurs”. “Dat is ook een deel van wat Firma MES ís”, vult Thomas aan. “Firma MES ontkent nooit dat er een publiek is. We hebben een open stijl. We willen samen met het publiek theater maken. Dat doen we op het toneel, maar ook na afloop van de voorstelling. Theater is ook ontmoeten; we willen graag het gesprek met het publiek aangaan”.

  “Theater is ons leven”, besluit Daan, “wat is er mooier dan de hele dag met het leven bezig te zijn?”.

• ZUBB 26 Apr 2024 In het nieuwe (new) Babylon bij Den Haag Centraal…

  IN HET NIEUWE (NEW) BABYLON BIJ DEN HAAG CENTRAAL STATION SPEELT FIRMA MES HUN VOORSTELLING STEL

  door Jeroen

  De locatie is prachtig! In een leeg winkelpand op de eerste verdieping zitten we op een gefabriceerde tribune met uitzicht op het stationsplein. Het is net donker geworden, dit geeft een heerlijk nostalgisch gevoel en zonder dat ik het door heb zak ik langzaam weg in mijn stoel genietend van het uitzicht. Een lekker jaren ’50 liedje start in en de voorstelling begint.

  Parallelspel
  We zien een man binnenkomen met een verhuisdoos. Nadat hij deze heeft neergezet en verguld rond heeft gekeken, horen we iemand op de gang vragen of ze al binnen mag komen. “Ogen dicht”, zegt hij. Met haar ogen dicht komt ze binnen. Dan mag ze haar ogen openen. Vol van geluk kijken ze samen rond. Het is hun nieuwe huis en ze fantaseren over hoe de woning er uit gaat komen te zien. Beide zijn gekleed zoals men dat in de jaren ’50 deed. De tekst past goed bij dit tijdsbeeld.

  Terwijl het koppel nog in het huis bezig is gebeurd er iets merkwaardigs. En andere man komt binnen, gekleed in hedendaagse kledij en loopt wat rond. Hij begint te praten in een dictafoon. Een schaars gekleden dame komt binnen en de twee beginnen over en weer wat te ruziën. De andere twee hebben het niet door, reageren totaal niet. Zijn ze dan niet in dezelfde ruimte? Of niet in dezelfde tijd?

  Zelfde ruimte, andere tijd. Beide koppels beginnen aan een nieuwe start. Het een in de jaren ’50 in een nieuwbouw woning en proberen het verleden achter zich te laten. Het ander in het hier en nu in een oude woning met een nieuwe start op zoek naar wat ze zijn kwijt geraakt.

  Parallelspel zou je het kunnen noemen. Scenes volgen elkaar op en lopen door elkaar. Telkens de twee koppels in de ruimte. Wat het spannend maakt is dat het lijkt alsof ze elkaar soms zien. Kijken elkaar lang aan, maar er wordt niks gezegd. Wij als kijker moet dan zelf uitmaken of ze elkaar ineens wel zien en waarom om nu wel en dan ineens weer niet. Omdat er niet op wordt gereageerd wordt je als kijker uitgedaagd. Ja gaat zelf fantaseren over wat er aan de hand zal zijn.

  Zo ook over de twee verhaallijnen. Het koppel uit de jaren ’50 lijkt in het begin een en al geluk en liefde. Al snel is te merken dat de man snel tevreden is met weinig en een gemiddeld bestaan. De vrouw laat echter langzaam merken dat ze niet voor minder wil settelen. Ze wil zich niet in haar rol van huisvrouw schikken. Hadden ze een baby of willen ze een baby en lukt het niet? Er wordt mee gespeeld en wij als kijker worden vrijgelaten dit in te vullen, er worden hints gegeven, maar het wordt niet uitgesproken. Heerlijk wat mij betreft! Laat de kijker bepalen en invullen. Het is net een boek, maar dan omgekeerd. Je krijg het beeld en mag met je eigen fantasie de gebeurtenissen invullen.

  Het hedendaags koppel praat langs elkaar heen, leeft langs elkaar heen. De man is meer bezig met wat er niet is dan wat wel. Hij filosofeert hier en daar in zijn dictafoon over het leven, maar ziet niet dat hij vluchtvoor het verleden en het heden. En dat heden probeert hij met snelle praat van zich weg te duwen. Vooral zijn relatie neemt hij niet al te serieus, hij luistert totaal niet naar wat zijn vriendin wil of hoe ze zich voelt. En telkens als ze een poging doet dit te delen, maakt hij haar belachelijk. Het is pijnlijk te zien hoe ze haar best doet hem te bereiken, zonder succes. Ze schikt zich in haar rol en kruipt terug in haar schulp.
  Je wacht erop, maar het komt niet. De koppels komen elkaar uiteindelijk niet tegen, de werelden blijven parallel, de verhaallijnen botsen niet. De climax van het verhaal ligt hem misschien in de mooie scene waar we een replay zien van een parallelle dialoog. Perfect wordt de scene twee keer herhaald, waarna een gloeilamp met een doffe klap op het beton uit elkaar ploft.

  Er wordt veel aan de kijker gevraagd. Hiermee geeft Firma MES aan dat het het publiek intelligent genoeg acht zelf te bepalen wat het met het beeld en het spel doet. Dit is een groot compliment aan de schrijvers en aan het publiek. Dank voor deze voorstelling en beleving!

• De Volkskrant 26 Apr 2024 Herkenbare personages worstelen met het leven

  ★★★ HERKENBARE PERSONAGES WORSTELEN MET HET LEVEN

  door Karin Veraart

  Daar komen ze aan, over het plein voor het station in Den Haag. Keurig gekleed, verhuisdoos voor de buik met een sanseveria erin. Fons en Ellen, een jarenvijftigstel op weg naar hun nieuwe woning in een spiksplinternieuw flatgebouw met uitzicht over hetzelfde plein. Het publiek is er al en ziet ze naderen. Daar stapt het duo over de drempel, opgepoetst en opgewekt, want zo was het in die jaren.

  Pauline en Andrew zijn helemaal niet zo opgewekt. Ze zouden het wel willen zijn, maar het lukt niet erg, want zij zijn een stel anno nu. Net een nieuw appartement betrokken, de wc trekt niet door en de verwarming doet het niet. Zij wil aandacht en hij is met zijn hoofd bij het platteland van zijn jeugd. Misschien moeten ze de koffietentjes in de buurt gaan verkennen, als het begin van een geslaagd, leuk, hip leven zoals je dat op Facebook wel tegenkomt.

  STEL, de nieuwe voorstelling van Firma MES, speelt op locatie in New Babylon, het nog onaffe woon- en winkelparadijs dat in de plaats komt van het oude Babylon dat in 1978 naar Parijs’ model werd gebouwd als superhip complex. Vreemd wel, dat laatste, als je denkt aan de nadagen van Babylon: afgebladderd, druilerig kansarm – definitief het einde van wat kennelijk ooit een mooie droom moet zijn geweest.

  De plek – Firma MES, een relatief jonge groep van acteurs die in 2008 afstudeerden aan de toneelacademie, werkt vaker vanuit Haagse locaties – is dan alvast leuk gevonden. Hier zien we parallel twee stellen verbeten zoeken naar geluk, iets wat naar ieders overtuiging toch moet schuilen in een nieuw huis in de grote stad. Steeds begint het op deze plaats met een droom, maar niemand die echt lijkt te geloven dat-ie uitkomt. En als je eerst Ellen en jaren later ook Pauline hoort zeggen dat er hier geesten rondwaren, is het wel duidelijk dat de dames eerst zullen moeten afrekenen met hun eigen demonen, willen ze zich ooit ook maar ergens thuis voelen.

  Het is misschien niet het meest opzienbarende verhaal, maar het steekt goed in elkaar en het is ontegenzeggelijk vlot geschreven (Sytze Schalk en Esther Duysker) en gespeeld: een modern, well-made play over een stel herkenbare personages dat worstelt met het dagelijks leven, dat nooit alleen maar heerlijk is, ongeacht hoe de woonbrochures eruitzien.

• Theaterkrant 26 Apr 2024 Ongericht ongemakkelijk in teksten zonder kern

  ONGERICHT ONGEMAKKELIJK IN TEKSTEN ZONDER KERN

  door Dick van Teylingen

  Gelukkig zijn is niet zo eenvoudig, ook als de omstandigheden prima in orde zijn. Zoiets lijkt STEL van Firma MES te willen zeggen. De jonge Haagse groep speelt in New Babylon, dat een hotspot van luxe en genot moet worden. De twee tekstschrijvers, Esther Duysker en Sytze Schalk, komen niet tot opzienbarende uitspraken over ‘liefdesrelaties in verschillende tijdperken’.

  In de jaren zeventig was Babylon, de blokkendoos naast het Centraal Station, de trots van modern Den Haag. Omdat modern al snel ouderwets wordt, is nu New Babylon verrezen. De filosofie is ongeveer dezelfde: een complete compacte stad in een stad. Wonen, werken, eten, drinken, recreëren, winkelen niet te vergeten, het kan allemaal onder één dak. Buitenlucht is niet meer nodig. De opening is even uitgesteld, maar in de lente kunt u er terecht.

  De woontorens zijn al bevolkt. De portretten van blije bewoners in een wervende krant over het complex inspireerden Firma MES tot een voorstelling over stellen, vroeger en nu. De Haagse groep, vier jonge theatermakers die in 2008 afstudeerden in Maastricht, nodigde twee schrijvende generatiegenoten uit. Sytze Schalk (1988) geeft zijn woorden aan het beige stel Fons en Ellen uit de jaren vijftig. Esther Duysker (1985) neemt de jonge mensen van nu voor haar rekening. Ze verruilen de geborgenheid voor een nieuw urbaan leven. Dat levert nogal wat onzekerheid op, en dat leidt dus weer tot onderling gedoe. Schalk en Duysker schreven teksten over onbestemde ongenoegens. Misschien mag je de gevoelens van de dames wel angst noemen, bijvoorbeeld de gedachte aan armen uit het asfalt die je bij je enkels grijpen.

  De nieuwe flatbewoners reageren op plotselinge geluidsdreunen, die soms wel en soms niet te horen zijn. Waar hun ongemak vandaan komt, blijft in het midden. De teksten zijn handig door elkaar heen geknipt, maar missen kern en richting. Daardoor worden ze niet beklemmend. Thomas Schoots, ook lid van het kwartet van MES, regisseert helder en zorgvuldig, maar kan er ook niet meer van maken. De firma had tekstueel meer moeten vragen.

  Aan het spel ligt het niet. Daan van Dijsseldonk en Lindertje Mans spelen het stel uit de jaren vijftig met de onhandige communicatie, het gedrag en de gezichtsuitdrukkingen die we ons daarbij voorstellen. Roos Eijmers en Teun Luijkx (te gast bij Firma MES) zijn de jongeren van nu. Ze zijn met hun expliciete taalgebruik ogenschijnlijk veel opener, maar in de praktijk blijft er net zoveel verborgen. De tobbende mens met zijn jeukende ongenoegen is het verband tussen toen en nu. De vier acteurs leveren goed werk (al hoeft de volumeknop in de betonnen ruimte niet altijd op negen). Ik zou ze graag nog eens zien, met beter materiaal.

• Den Haag Centraal 09 Jul 2012 ‘Tegenwoordig wordt bijna alles kapot gepraat’

  ‘TEGENWOORDIG WORDT BIJNA ALLES KAPOT GEPRAAT’

  door Eric Korsten

  Hypermodern New Baylon als droomlocatie voor twee stellen

  Er is in ‘uptown’ Den Haag een fonkelnieuwe ‘hotspot’ verrezen, als we de levensgrote ‘billboards’ mogen geloven: New Babylon, een als nogal hip omschreven gerenoveerd complex waarin een hotel, shops, residences in de city tower en een stralend business annex meeting centre om elkaars voorrang strijden. Een plek ook waar lifestyle-adepten het mekka kunnen vinden. In de terminologie van de projectontwikkelaar is dit, pal naast Den Haag Centraal gelegen oord, ‘a new city in a city, where worlds meet’. Een plek waar ooit, in de achttiende eeuw, Villa Boslust stond, en vanaf de vroegste tijden van Die Haghe altijd bewoond is geweest.

  Vanuit een van de winkelpanden die er in het prille voorjaar van 2013 hopen te openen, vanaf de eerste etage, waarvan de overkant uitzicht biedt op de kunstmatige glooiingen van de Koekamp inclusief hertenveld, op uitlopers van het uitgestrekte Malieveld, op de turkooizen kroon van de Zürichtoren, en op tal van shovels en hijskranen op het voorplein van CS, inclusief immense fietsenstalling; dáár, op die plek, speelt het Haagse theatergezelschap Firma MES de locatievoorstelling STEL. In het nieuwe stuk wordt het leven geschetst van twee stellen, een echtpaar dat in de jaren vijftig leeft, en een duo van ‘anno nu’. In STEL zien we de twee koppels een nieuw appartement betreden. Het ene koppel (Fons en Ellen gespeeld door Daan van Dijsseldonk en Lindertje Mans) probeert het verleden achter zich te laten; het andere koppel (Andrew en Pauline, respectievelijk Teun Luijkx en Roos Eijmers) zoekt naar iets wat ze eerder kwijt zijn geraakt.

  “We kwamen op het idee voor deze voorstelling toen we de promotiebeelden van het complex zagen”, verklaart regisseur Thomas Schoots. “Daarin zijn onder meer foto’s gebruikt die zó uit de jaren vijftig lijken te zijn gewandeld. Kennelijk wekt die periode nog altijd illusies van geborgenheid en ordentelijkheid; een dubbelhartige nostalgische schijnromantiek wellicht, maar eentje die kennelijk nog altijd boekdelen spreekt”. Een en een bleek daarna twee, want de groep had al langere tijd het plan om een stuk te maken waarin twee koppels, vier levens, zouden figureren. Bovendien heeft de groep ervaring met locaties (de Scheveningse Pier, Club Mayfair) én maakte ze in 2009 met EB al eens een voorstelling die de onnadrukkelijke ongedwongenheid van de jaren vijftig tot onderwerp had. “Deze opzet biedt min of meer de mogelijkheid om met eigen ogen na te gaan hoe het er in de naoorlogse jaren tussen man en vrouw toe moet zijn gegaan, en om te zien wat er zoal veranderd is ten opzichte van de jaren vijftig”.

  Mad Men
  Naast de locatie gelden voor MES volgens Schoots als bronnen van inspiratie de filmprent Revolutionary Road – waarin tegen de achtergrond van eind jaren vijftig, een jong echtpaar met twee kinderen een poging doet om te ontsnappen aan een burgermansbestaan, maar zichzelf daarbij dreigen te verliezen – en, aldus actrice Lindertje Mans, de met een Golden Globe en Emmy Award onderscheiden tv-serie Mad Men – die sterk inzoomt op de levens, liefdes en ambities van een groep ongenadig competitieve mannen en vrouwen die anno jaren zestig bij een reclamebureau werken.

  “Nederland keek vroeger erg op naar de Verenigde Staten”, stelt Schoots vast, “en stellen spiegelden zich toen, meer dan nu trouwens, aan de manier van leven die in Amerika gewoon was”. “In Nederland was de vrouw in die tijd vooral synoniem met haar keuken, haar territorium bij uitstek”, meent Lindertje Mans. “Dat was dan ook bij uitstek de ruimte die een echtgenoot bij het betreden van een nieuwe woning meteen triomfantelijk bij zijn vrouw aanprijst. Fons roept uit: ‘Het zal even wennen zijn, maar je zult zien hoe gelukkig we hier zullen worden. We zijn nu al blij.’ Een echtgenote werd in die tijd ook veelvuldig door haar omgeving in de gaten gehouden en besproken: ‘Zij gaat soms wandelen in een broek, maar verder is ze heel aardig’, werd dan hardop gefluisterd”, aldus Mans. De onmiskenbare spruitjeslucht plaatst MES tegenover een jong, hip stel. “Destijds werd alles in bedekte termen en met omfloerste toon naar voren gebracht. Tegenwoordig wordt bijna alles juist kapotgepraat”.

  Kunstenaarscollectief
  STEL is opgebouwd uit twee eenakters die Firma MES met elkaar verweeft. “We zoomen steeds in en uit tussen de twee duo’s, zegt Schoots. Het aanzoeken van twee schrijvers die ieder een eenakter schreven verliep via een soort van pitch. Zo werden de jonge talentvolle schrijvers Sytze Schalk (jaren vijftig) en Esther Duysker (nu) gevonden, die daardoor, net als de twee koppels, tegenover elkaar komen te staan. “We hebben ze met name gecast op hun schrijfstijlen”, zegt Mans.

  Voor de locatie is niet al te veel aankleding nodig, die is van zichzelf immers al spannend genoeg. De zwijgende buitenruimte van het Koningin Julianaplein, vol zich verwijderende passanten en van elkaar afscheidnemende mensen, zorgt voortdurend voor stil spektakel op de achtergrond. Niettemin heeft Firma MES het Eindhovense kunstenaarscollectief La Bolleur uitgenodigd, vooral bekend als makers van sculpturen en installaties. “Nee”, zegt Schoots, we weten nu, drie weken voor de première, nog niet precies wat het gaat worden. Maar gezien hun werk wordt het vast spannend. Eerder werkten we met ze samen in Troost een voorstelling die we in 2006 maakten tijdens de Designweek in Eindhoven”.

  Het zijn enerverende tijden voor Firma MES. Behalve een positief advies door Den Haag voor de periode 2013-2016 en de innige samenwerking die vanaf 1 januari wordt aangegaan met het Nationale Toneel, herneemt de groep na STEL het stuk VOLG, dat van 10 tot en met 13 oktober in Den Haag speelt en daarna kriskras het land door gaat.

• NRC Handelsblad 26 Apr 2024 Mijn première Daan van Dijsseldonk…

  MIJN PREMIÈRE DAAN VAN DIJSSELDONK: ‘FIJN OM OP LOCATIE TE SPELEN’

  door Joke Beeckmans

  Het hypermoderne New Babylon verwijst in haar communicatie voortdurend naar de jaren zestig. In hun foldertjes en op hun website staan allemaal jonge springende mensen met vet haar. Het sluit heel erg aan bij waar wij mee bezig zijn.

  Acteur Daan van Dijsseldonk speelde zaterdagavond met theatergezelschap Firma MES de première van STEL. De voorstelling is te zien in New Babylon, een nieuwe woon-, winkel-, en werklocatie naast station Den Haag Centraal.

  We vinden het interessant dat mensen terug lijken te verlangen naar de sfeer en de romantiek van de jaren vijftig en zestig. Terwijl ze toen juist verlangden naar de toekomst. Het was de tijd van de wederopbouw, van hard werken aan de toekomst met Amerika als grote voorbeeld.

  In STEL zetten we beide tijden naast elkaar. We hebben aan twee schrijvers gevraagd om elk een stuk te schrijven over een koppel dat hun nieuwe appartement binnenkomt. Eén in de jaren ’50, en één in het nu. Die stukken hebben we vervolgens door elkaar gemonteerd.

  Het is erg fijn om deze voorstelling op locatie te spelen. Je komt mensen tegen die je normaal weinig ziet, zoals de beveiligers en de bouwvakkers. En er komt nieuw publiek naar de voorstelling die dat anders niet snel zou doen, zoals de bewoners van de woontorens.

  Een locatie levert altijd verrassingen dingen op. Zo kwam op een van de try-outs kwam er opeens een vogel in duikvlucht langs het raam gevlogen. En omdat we geen foyer hebben, hebben we zaterdag na afloop van de première op de speelvloer champagne gedronken. Middenin het decor kon het publiek de voorstelling nog even laten bezinken. Er kwamen interessante gesprekken op gang. Bezoekers bleken op heel verschillende momenten te zijn geraakt. De een voelde wel wat voor de romantiek van de jaren vijftig, de ander genoot van het harde en snelle van nu. Het is laat geworden.

• AD Haagsche Courant 09 May 2012 Firma MES speelt weer op bijzondere locatie

  FIRMA MES SPEELT WEER OP BIJZONDERE LOCATIE

  door Nico Heemelaar

  Theatergroep Firma MES houdt van bijzondere locaties. Eerder deze zomer stond het gezelschap in Club Mayfair, volgende week is New Babylon het decor van een voorstelling.

  De Firma MES liep al met het idee rond een theatervoorstelling te maken over relaties en samenwonen in twee tijdperken, toen een brochure verscheen van het verbouwde woon-, winkel- en kantorencomplex New Babylon. In het boekje stonden stellen geportretteerd die hun intrek hadden genomen in de luxe appartementen. „Het waren foto’s van mensen van nu in het soort huiselijke sfeer die bij de jaren vijftig past,’’ zegt regisseur Thomas Schoots. „Die tegenstelling van een modern complex en een nostalgisch gevoel sloot aan bij ons idee voor een voorstelling. Deze productie had ook in een gewoon theater gekund, maar deze locatie vormt de juiste context van het verhaal.’’

  STEL is het verhaal van twee koppels die een nieuw appartement binnenkomen. Het gaat om een koppel uit de jaren vijftig en een stel anno 2012. Het ene paar probeert het verleden achter zich te laten, het andere zoekt juist naar iets wat ze eerder kwijt zijn geraakt. Vier levens kruisen elkaar op een plek die vraagt om een nieuwe start. „New Babylon is een plek waar veel mensen een nieuwe start maken,’’ zegt Schoots. „We spelen in een casco dat zich tussen de twee woontorens bevindt. Met uitzicht over de binnenstad van Den Haag.’’

  Firma MES is het gezelschap van vier jonge theatermakers die in 2008 samen afstudeerden aan de Toneelacademie Maastricht. Sindsdien maken zij vanuit Den Haag bijzondere voorstellingen op locatie en in het theater. De groep kreeg afgelopen voorjaar een positief advies in het meerjarenbeleidsplan Kunst & Cultuur 2013-2016 van de gemeente, waarmee het bestaansrecht voor de komende vier jaar verzekerd is. In de nabije toekomst gaat MES de samenwerking versterken met het Nationale Toneel.

  Thomas Schoots: „We maken vooral gebruik van elkaars knowhow. We deden al een en ander samen met Theater aan het Spui, maar ook dat werkt op zijn beurt weer nauwer samen met het Nationale Toneel. Zo zie je in Den Haag steeds meer allianties ontstaan en grenzen vervagen daar waar culturele instellingen in het verleden vaak langs elkaar heen werkten.’’ Als geboren en getogen Hagenaar herinnert Thomas Schoots Babylon zich als ‘een potsierlijk jarenzeventigwinkelcentrum met een schattig bioscoopje’. ,,Het is nu strak en modern,’’ zegt hij. „Het jarenvijftiggevoel uit de folder ben ik er nog niet echt tegengekomen.’’

  

Bekijk meer over STEL