Jibbe Willems over TECH

Hoe ken je Firma MES?
In november 2015 kreeg ik een mailtje van Daan, met de vraag of ik eens met de firma koffie wilde drinken, om te kijken of we eens samen zouden willen werken. Ik kende het gezelschap natuurlijk al, een avontuurlijk, jong gezelschap dat net als ik is opgeleid aan de Toneelacademie Maastricht is niet te missen, vooral omdat ze uitdrukkelijk werken met nieuw Nederlands repertoire. Een gezelschap dat zo bewust kiest om te werken met nieuw geschreven teksten vind ik per definitie een interessant gezelschap. En tijdens de koffie bleek het ook prima te klikken. Zo goed dat we als snel besloten dat we graag eens samen zouden werken. Nu is het zo ver!

Wat heb je met technologie?
Ik vind technologie geweldig. Ik ben geboren in 1977, in het pre-digitale tijdperk. Mijn jeugd bestond uit fantasieën over het jaar 2000, waarin de wereld een betere plek zou zijn. Natuurlijk zou er vrede op aarde zijn, dat zagen we in StarTrek, en we zouden elkaar kunnen zien tijdens hetbellen en er zou altijd wat op televisie zijn wat de moeite waard was. Je zou je nooit meer hoeven te vervelen en al het werk zou gedaan worden door robots. Nu, het jaar 2000 voorbij, blijken veel van die verwachtingen nog uitgekomen te zijn ook! (Alleen met die vrede op aarde wil het niet zo vlotten).

Is het allemaal positief?
Ik zie nu ook wel de schaduwkanten van die ontwikkelingen; je nooit vervelen betekent ook het afstompen van je fantasie; werk dat door robots gedaan wordt zorgt voor een hogere werkloosheid; dat je elkaar kan zien tijdens telefoongesprekken is super irritant.

Maar ik geloof dat we in een overgangsperiode zitten, een transitie van een analoge, technologie-arme wereld naar een digitale, technologie-rijke wereld. Alle problemen die we nu tegenkomen: verdringing van mensen door robots op de arbeidsmarkt, privacyschendingen, wapenwedlopen, spionage en inmenging door bedrijven en overheden in andere overheden en bedrijven, rsi, vergroeiingen in de nek en rug door smartphonegebruik, internetverslaving, vervuiling, ongelijkheid tussen arm en rijk, kinderslavernij in kobaltmijnen et cetera et cetera, dat allemaal zal in de generaties na ons geen enkel probleem meer zijn. Ofwel omdat we zijn geëvolueerd naar een soort mens twee punt nul en we de technologie ingezet hebben om de volledige mensheid te dienen en de grote problemen van onze tijd (klimaat, migratie, financiën) hebben opgelost, ofwel omdat we onszelf en elkaar volkomen uit hebben geroeid en de aarde weer terug in handen van de natuur is. De toekomst is glorieus, of het nu met of zonder ons is!

Hoe kwam je op het idee voor TECH I?
Roos kwam op het idee voor TECH. In het eerste gesprek wat we met elkaar hadden, zei ze dat ze altijd al de fantasie had gehad een huishoudrobot te spelen,
die een menselijk bewustzijn heeft ontwikkeld. Een geweldig uitgangspunt. Science-fiction is een genre waar ik heel erg van hou, ik pleit dan ook voor een toename van science-fiction in de Nederlandse letteren en op het toneel, omdat het genre zich bij uitstek leent voor een ander perspectief op de mens en zijn wereld. Hoe kijkt een robot naar de mens? Wat is er logisch en onlogisch aan ons bestaan? Wat maakt een mens ‘mens’? Dat zijn superinteressante vragen voor élke kunstenaar, en juist in deze vorm, de huishoudrobot met een bewustzijn, prachtig te onderzoeken.

Wat is je favoriete zin uit de voorstelling?
Een van mijn favoriete zinnen is een geschrapte zin:

het ‘goede’ houdt mij in bedwang,
dat was het inzicht dat me –
kleverig van het zerpe zaad
van een dozijn dronken kerels
die mij na sluitingstijd tussen die plassen bier besprongen
vergeefs op zoek naar een opening
compatible met hun halfharde rudimentaire orgaantjes
en mij ten arren moede
eerst als spuitdoek daarna pispot misbruikten
voor ze me de straat op schoven
om door het grofvuil te worden opgehaald –
dat me trof als een komeet de laatste dinosaurus

Oeps, geschrapt?
De zin is geschrapt omdat de uitweiding over een cafébezoek van
de huishoudrobot een te groot zijverhaal werd voor de vertelling,
die gezien de drie kwartier dat de monoloog duurt een te groot aandeel
opeiste. En dan moet ik mij aan het motto houden dat ik over heb genomen
van Ray Kroc, de man die McDonalds tot een miljoenenbedrijf heefft
gemaakt: Keep It Simpel, Stupid! Dus de zin is eruit, kill your darlings,
maar gelukkig zijn er wat mooie zinnen voor in de plaats gekomen
(mag ik dat zeggen? Ja, dat mag ik zeggen). Bijvoorbeeld:

U denkt misschien dat mijn gedachten
bestaan uit enen en nullen en ergens
klopt dat – maar
honderden, duizenden,
dat zijn ook enen en nullen,
elven ook, en miljoenen,
enen en nullen
het is niet zo beperkt.

Of

Er zit veel geweld in deze wereld,
veel vermaak en veel geweld,
in gelijke delen, zou ik zo zeggen
en het overlapt elkaar nogal
ja, er zit ook liefde in,
veel liefde
maar ik ben er niet uit
of ik liefde
onder vermaak
of onder geweld moet scharen,
de bronnen spreken elkaar nogal tegen.
Of

poëzie is een virus
maar ik weet niet of dat virus
me ziek maakt of juist beter

Of, nou ja, kom maar kijken zou ik zeggen.

TECH I is op 7, 9, 10 & 11 mei te zien in Zaal 3 in Den Haag. De triple bill met TECH I, II & III vindt plaats op 28, 29 mei & 30 mei in Den Haag en op 31 mei en 1 juni in Theater Bellevue, Amsterdam.

(foto Sjoerd Kulsdom)